Zarys ustroju Królestwa Polskiego

[Szmer]

ZARYS USTROJU (1942, na podstawie nowej konstytucji z 1924 r.)

Królestwo Polskie jest monarchią dziedziczną. Obecny król to Wilhelm III Hohenzollern. Monarcha mianuje 150 dożywotnich członków Senatu. W Senacie zasiadają tradycyjnie arystokraci, wyższe duchowieństwo wszystkich wyznań oraz osoby w różny sposób zasłużone. Senat ma prawo jednokrotnego weta wstrzymującego do ustaw (mają być ponownie rozpatrzone przy najbliższej zmianie składu Izby Poselskiej).

W Izbie Poselskiej zasiada 540 posłów z wyborów pięcioprzymiotnikowych. Okręgami wyborczymi są województwa. Co roku w maju do urn idzie 1/3 województw i zarazem wymianie ulega 1/3 składu Izby -- ma to w zamyśle utrudniać rządowe manipulacje przy wyborach. W każdym województwie głosuje się na niezależne listy, dla których obowiązuje próg wyborczy 8%.

Rząd wybierany jest przez Sejm w specjalnej procedurze. Prerogatywą króla jest mianowanie ministra wojny, zaś Senatu ministra spraw zagranicznych i ministra rolnictwa. Dla Izby Poselskiej zastrzeżono wybór (w oddzielnych głosowaniach) premiera, ministra policji, ministra skarbu i ministra przemysłu. Pozostałych członków rządu mianuje premier wedle potrzeb. Wyłącznie Izba Poselska ma prawo obalenia całego rządu przez wotum nieufności. Procedura jest także wznawiana po każdych wyborach do Izby.

Chociaż Polska jest w zasadzie państwem scentralizowanym, we wschodnich województwach mieszkańcy wybierają sejmiki mające prawo opiniowania kandydatur na urzędy w miejscowej administracji. Przynajmniej w teorii każda narodowość mająca udział w ludności województwa większy niż 10% ma prawo do rozmawiania z urzędnikiem we własnym języku i lekcji języka narodowego w szkole (chociaż nauka pozostałych przedmiotów odbywa się po polsku). W praktyce sprawy kształtują się różnie w różnych regionach: gdzieniegdzie liberalizacja idzie bardzo daleko, gdzie indziej wręcz przeciwnie. Za spokojne uchodzą Białoruś i Ukraina Środkowa, za "gorące" -- Litwa i Galicja Wschodnia.

Szeroką autonomią cieszy się tradycyjnie Gdańsk, który właściwie musi tylko płacić skarbowi zryczałtowany podatek. W czasie pokoju wojsko nie może stacjonować w mieście bez zgody jego władz. Gdańsk uchodzi za raj podatkowy i szulernię Europy.

Konstytucja może być zmieniona zgodną decyzją wszystkich stanów sejmujących (tzn. oddzielnie Izby Poselskiej, Senatu i króla). Ustawa zasadnicza zawiera gwarancje podstawowych wolności obywatelskich. Nie istnieją przywileje narodowe ani stanowe, chociaż państwo uznaje szlachectwo.

[Szmer]

WOJEWÓDZTWA I ORDYNACJA

Ordynacja wyborcza z 1924 r. wydziela w Polsce 36 województw. Co roku 12 województw wybiera swoich przedstawicieli do Izby Poselskiej. Wszystkie województwa wybierają po 15 posłów do Izby Poselskiej. Podano stolice województw i nazwę w nawiasie, jeśli nie pochodzi od nazwy stolicy.

Oto podział na trzy obszary wyborcze, z których każdy wybiera po 180 posłów. Łącznie posłów jest 540.
I obszar wyborczy:
Kraków, Kijów, Halicz, Częstochowa, Białystok, Łódź, Radom, Konin, Bobrujsk, Mohylew, Mozyrz, Kowno.
II obszar wyborczy:
Kamieniec Podolski (Podole), Przemyśl, Łuck, Lwów, Miasto Stołeczne Warszawa, Kalisz, Bydgoszcz, Płock (Mazowsze), Pińsk, Brześć Litewski, Baranowicze, Grodno.
III obszar wyborczy:
Tarnopol, Równe, Żytomierz, Winnica, Lublin, Kielce, Ostrołęka (Gdańskie), Poznań, Wilno, Szawle, Poniewież, Połąga (Żmudź).

I OW wybiera co trzy lata od 1924 r.: 1924, 1927, 1930, 1933, 1936, 1939, 1942, 1945, 1948, 1951 itd.
II OW wybiera co trzy lata od 1925 r.: 1925, 1928, 1931, 1934, 1937, 1940, 1943, 1946, 1949, 1952 itd.
III OW wybiera co trzy lata od 1926 r.: 1926, 1929, 1932, 1935, 1938, 1941, 1944, 1947, 1950, 1953 itd.
(Przepisy tymczasowe zakładały różne kombinacje z zachowaniem dotychczasowych mandatów i nie będziemy w to wchodzić, bo problem i tak przestał istnieć w 1926 roku).

Wybory są powszechne, bezpośrednie, równe, tajne i proporcjonalne. Listy wyborcze zgłasza się w każdym województwie niezależnie, do czego potrzeba podpisów co najmniej 20 tysięcy mieszkańców (mogą to robić partie i stowarzyszenia). W każdym województwie obowiązuje próg wyborczy 8%. Mandaty dzieli się metodą d'Hondta.