Kalendarium światowe 1861-1940

[Szmer]

WIEK DZIEWIĘTNASTY

1861-1864. Wojna secesyjna kończy się, dzięki kilku błyskotliwym kampaniom gen. Lee, zwycięstwem Konfederacji i narzuceniem stanom Unii gigantycznej kontrybucji.
1864. Prusy i Austria napadają na Danię, którą wspierają Francja i Wielka Brytania. Druzgocąca klęska państw niemieckich. Traktat londyński potwierdza powstanie niepodległych Węgier i Polski (złożonej z Galicji, Wielkiego Księstwa Poznańskiego, eksklawy gdańskiej oraz Kongresówki, gdzie zwycięża powstanie styczniowe). Jednakże królem Polski pozostaje król Prus (jest to rekompensata za posiadłości nadreńskie), zaś królem Węgier -- cesarz Austrii. Polska zostaje jednocześnie uznana za francuską strefę wpływów polityczno-gospodarczych, a Węgry za brytyjską.
1875. W Stanach Zjednoczonych (unionistycznych) zwycięża komunistyczna rewolucja, głosząca hasła antykonfederackiego rewanżu, pod wodzą Alfreda Parsonsa. Komunistyczne Stany Zjednoczone odmawiają Południu dalszej wypłaty kontrybucji i rozpoczynają zbrojenia na wielką skalę.
1881-1883. Powstanie niewolników w Konfederacji Stanów zostaje wsparte przez komunistów z Północy. Krwawa II wojna secesyjna kończy się ponownym zjednoczeniem USA pod czerwonym sztandarem.
Końcówka XIX w. upływa pod znakiem rywalizacji mocarstw. Francja i Anglia konkurują ze sobą w koloniach. Na kontynencie Petersburg próbuje po cichu grać z Berlinem i Wiedniem przeciwko Paryżowi wspieranemu przez Polskę, Węgry, Turcję i drobne państwa niemieckie. Wielka Brytania, oczywiście, stara się utrzymać doktrynę równowagi sił. Coraz większa jest świadomość niebezpieczeństwa komunistycznego.
1904-1905. Rosja przegrywa wojnę z Japonią, co staje się zapalnikiem rewolucji intensywnie wspieranej przez Stany Zjednoczone. Powstaje Rosyjska Republika Sowiecka. Japonia zagarnia Daleki Wschód i sporą część Syberii. Interwencja prusko-polska pod wodzą Helmutha von Moltkego odbiera Sowietom Inflanty, a także połacie Białorusi i Ukrainy.
1905. Rewolucja w Paryżu obala niepopularne (m.in. ze względu na społeczne nierówności i nieudolną politykę imperialną) II Cesarstwo w osobie Napoleona-Wiktora Bonapartego. Zostaje ustanowiona demokratyczna III Republika, silnie zagrożona z obu stron przez skrajną lewicę i prawicę. Monarchia upada także w kilku państewkach niemieckich, a w Austrii zostaje zachowana wyłącznie dzięki stłumieniu rozruchów przez wojska węgierskie.
W nowej sytuacji wszyscy boją się sowieckiej Rosji (oraz w tle Ameryki, z którą komuniści utrzymują kontakty przez port w Murmańsku). Pruso-Polska i Austro-Węgry uchodzą za bastiony monarchicznej reakcji, zaś niespokojna Francja za główny element niepewny w Europie. Te trzy państwa starają się wspierać mniej czy bardziej marionetkowe rządy w Niemczech południowych i zachodnich.

WIELKA WOJNA

W latach 1914-1918 trwa Wielka Wojna między Francją, Stanami Zjednoczonymi i Rosją z jednej strony, a z drugiej Pruso-Polską, Austro-Węgrami i Imperium Osmańskim.
1914. Konflikt rozpoczyna się od pruskiego ultimatum przeciwko detronizacji obłąkanego króla Bawarii Ottona, które monachijski parlament -- opierając się na gwarancjach Francuzów -- odrzucił. III Republika staje w obronie suwerenności Bawarii, ale zostaje niemal zmiażdżona przez ofensywę państw centralnych, zatrzymaną dopiero nad Mozą. Początek wojny pozycyjnej na zachodzie.
Po stronie Francji występują państwa komunistyczne. Turcja wypowiada wojnę Rosji. Wielka Brytania stara się doprowadzić do pokoju kompromisowego, jednocześnie handlując ze wszystkimi mocarstwami niekomunistycznymi; ale też nie blokuje transportu amerykańskich oddziałów i sprzętu do Rosji. US Navy regularnie ściera się z Kriegsmarine na Atlantyku.
1915. Bezskuteczne próby, podejmowane z obu stron, przełamania frontu zachodniego. Na wschodzie lekceważenie tego kierunku przez sztab pruski w połączeniu z wsparciem dla Rosjan przysyłanym z USA kończy się spektakularnym sukcesem tzw. ofensywy Trockiego. Armia Czerwona dociera do Wisły i zaczyna oblężenie Warszawy. Młody generał Piłsudski (mianowany za to chwilę potem feldmarszałkiem) odcina jednak dużą część czerwonych wojsk śmiałym atakiem z ostatnich prawobrzeżnych przyczółków polskich. Siły państw centralnych niszczą dużą część armii rosyjskiej, ale okazają się niewystarczające do pełnego wykorzystania zwycięstwa w bitwie nad Wieprzem.
1916. Dzięki użyciu gazów bojowych i zmasowanego ognia artyleryjskiego Prusacy oskrzydlają i zdobywają Verdun, główną twierdzę francuską na froncie. Po kilku tygodniach walk Francuzi są zmuszeni wycofać się na linię Marny, gdzie pojawiają się nowe linie okopów. Jednakże państwa centralne uzyskują możliwość bombardowania Paryża z wielkich dział dalekonośnych. Na wschodzie również posuwają się powoli naprzód i są niedaleko przedwojennych granic Polski, chociaż walki stają się tam coraz krwawsze.
1917. Narasta zmęczenie i zniechęcenie społeczeństwa francuskiego, gdy tymczasem wybucha afera oddzielnego pokoju planowanego po cichu przez gabinety wiedeński i paryski za namową Anglików. Doprowadza to do upadku rządu Clemenceau, zaatakowanego z obu stron przez komunistów i nacjonalistów, oraz rozprzężenia na froncie. Francja jako państwo dosłownie rozpada się po kolejnej ofensywie Ludendorffa. Otrzymuje jednak dyplomatyczne wsparcie Wielkiej Brytanii i Austro-Węgier. Musi "jedynie" oddać Prusom Alzację, Lotaryngię i większość kolonii oraz wyrazić zgodę na aneksję przez nie części państewek niemieckich. Niepodległość pozostałych, w tym Bawarii, zostaje zagwarantowana przez mocarstwa. (W ostatnich miesiącach pod państwa centralne podczepiają się Włochy, które dzięki temu przyłączają Sabaudię i Korsykę).
Klęska Francji niweluje wpływ nowych, przejściowych sukcesów Armii Czerwonej w Polsce. Wsparty świeżymi siłami Piłsudski zdobywa Rygę i Kijów.
1918. Cesarz Karol I wycofuje Austro-Węgry z wojny, aby poświęcić się reformom wewnętrznym, co wzbudza wściekłość w Berlinie i Warszawie. Jednak w ostatniej kampanii prusko-polsko-tureckiej Sowiety są już i tak zupełnie bez szans. Do rozbioru przyłączają się Finlandia i Japonia. Po upadku komunistycznej Rosji, nieuznawanej przez zdobywców nawet za państwo, Prusy pozwalają na powstanie Wielkiego Księstwa Ukrainy jako trzeciego kraju pod panowaniem Wilhelma II. Na pozostałych terenach Pruso-Polska tworzy półkolonialne Okręgi Rozwoju (Entwicklungsbezirke) pod zarządem wojskowym.

LATA POWOJENNE

Po wojnie Pruso-Polska wydaje się być bliska roli hegemona Europy i mocarstwa mogącego się równać tylko z Wielką Brytanią. Londyn stara się tworzyć dyplomatyczne koalicje oporu przeciw wpływom Berlina, ale państwo pruskie musi zmagać się przede wszystkim z coraz większymi problemami społecznymi i etnicznymi.
1922-1923. Rozpad sfederalizowanych Austro-Węgier zaczyna się od ogłoszenia niepodległości przez parlament czeski. Węgry, unieruchomione zrazu przez lewicowe rozruchy, kończą jako nacjonalpopulistyczna dyktatura wojskowa -- na czele junty staje gen. Gerla Gossip. Austrię zajmują formowane w Bawarii bojówki tak zwanych wszechniemieckich narodowych socjalistów pod wodzą Adolfa Hitlera. Chodzą plotki, że w tym wszystkim maczały palce nacjonalistyczne kręgi pruskiego rządu i wojska.
1923. W Pruso-Polsce fala politycznych strajków organizowanych przez socjaldemokratów. Domagają się zerwania z imperializmem oraz reform polityczno-społecznych. Głośna staje się odmowa feldmarszałka Piłsudskiego strzelania do demonstrantów i złożenie przezeń dymisji. Niepokoje wymuszają pewne reformy konstytucyjne i powołanie przez Wilhelma II rządów o bardziej demokratycznym obliczu.
1928. Krach na londyńskiej giełdzie oznacza początek Wielkiego Kryzysu.
W europejskich społeczeństwach nastroje radykalizują się. We Francji i Włoszech lawinowo rośnie poparcie dla komunistów, którym po piętach depcze Action Française oraz faszyści Mussoliniego. W Niemczech eksploduje szowinistyczny nacjonalizm; w kolejnych państewkach władzę przejmują hitlerowcy.
1933-1936. Wojna domowa w Prusach rozpoczęta przez zabójstwo Wilhelma II, o które nacjonaliści oskarżają polskich i żydowskich komunistów. Wybucha powstanie nazistowskie, mające przyłączyć Prusy do państwa Hitlera i wsparte przez jego regularne wojska. Ich wrogowie to konserwatyści, liberałowie i socjaldemokraci, po których stronie staje Wilhelm III i armia polska. Długie walki nie doprowadzają do wyraźnego rozstrzygnięcia, chociaż wyniszczają Niemcy demograficznie i gospodarczo. W 1936 r. rozejm hamburski pozostawia hitlerowcom Niemcy południowo-zachodnie, podczas gdy północno-wschodnie pozostają przy pruskich lojalistach.
1934. Komunizm zwycięża we Francji, w dużej mierze dzięki nastrojom antyniemieckim. Odtąd faktyczną władzę sprawuje Maurice Thorez jako sekretarz generalny partii. Pod wrażeniem chaosu na kontynencie Wiktor Emanuel III mianuje Mussoliniego premierem Włoch.
1936. W Hiszpanii powstaje lewicowa republika (po stłumieniu buntu gen. Franco).
Na przełomie lat 30. i 40. ponownie grozę zaczyna budzić czerwone niebezpieczeństwo. Stany Zjednoczone doprowadziły do powstania marionetkowych, komunistycznych reżimów w wielu krajach Ameryki Łacińskiej. Wspierają zbrojne podziemie w Rosji i Chinach. Zbliża to do siebie politycznie Wielką Brytanię, Japonię i Pruso-Polskę.
1940. Na konferencji tokijskiej zostaje ogłoszona tak zwana całkowita blokada krajów komunistycznych. Zostaje sformalizownany zakaz handlu oraz współpracy wojskowej i naukowej.