![[Obrazek: Flaga_zps3c6cd503.png]](http://i340.photobucket.com/albums/o359/Red283/Ante%20Nord/Flaga_zps3c6cd503.png)
Flaga Terytorium Islandii
Wg dekretu Gubernatora z 1935 r. o symbolach urzędowych Islandii
wydanego na podstawie umowy polsko-duńskiej o zakupie i cesji Islandii z 1934 r.
Rys historyczny
Islandia od XIV wieku należała do królestwa Danii. Twardy monopol handlowy nie sprzyjał rozwojowi gospodarczemu. Do tego wyspę nękały klęski żywiołowe, związane najczęściej z aktywnością wulkanów, takie jak klęska głodu spowodowana wybuchem Laki w 1784 roku, będąca przyczyną śmierci 1/4 populacji wyspy. Od XIX w. następuje rozwój tożsamości narodowej i coraz silniejsze żądania suwerenności. Proces ten zostaje przerwany pod koniec 1918 roku przez katastrofalną erupcję wulkanu Eyjafjallajökull. Uwolnione w jej wyniku chmury trujących substancji spowodowały pomór niemal całej trzody, jak również zatrucie nielicznych na wyspie upraw. Choroby układu oddechowego, z którymi zbiegła się też szalejąca w całej Europie epidemia grypy, zabiły ponad 30 000 mieszkańców, a wielu pozostałych skłoniły do emigracji.
Konieczność finansowego wsparcia dla wyspy stanowiła przez kolejnych 15 lat stały problem dla niewielkiego skarbu Danii. W 1934 roku socjaldemokratyczny rząd Thorvalda Stauninga zdecydował się na sprzedaż wyspy Polsce, zainteresowanej pozyskaniem kolonii zamorskich. Kwota transakcji opiewała na 17 030 000 dolarów w złocie (ok. 88 238 000 zł). Koszty kolonizacji i utrzymania szybko okazały się wielokrotnie większe, zmuszając władze w Warszawie do odłożenia wielu planów rozbudowy gospodarczej kraju.
Władze i ustrój
Stolica: Piłsudczyn (do 1935 r. Rejkjawik)
Głowa państwa: gubernator (od 1934 r. Leon Janta Połczyński)
Parlament: Izba poselska (60 posłów wybieranych na 1 rok), o ograniczonych uprawnieniach
Islandia jest terytorium zamorskim Rzeczypospolitej Polskiej. Podlega władzom w Warszawie, lecz nie jest włączona w struktury administracyjne. Większość spraw reguluje ustawa Sejmu RP z 1934 r. o szczególnych przepisach obowiązujących w Terytorium Islandii (zwana dalej "ustawą"). Najwyższym organem władzy państwowej na wyspie jest gubernator, mianowany i odwoływany przez Prezydenta RP. Zgodnie z ustawą, mianuje on spośród miejscowych obywateli pełnomocników do spraw: skarbu, rolnictwa, spraw morskich i rybołóstwa, spraw społecznych oraz dróg i poczty. Tworzą oni Radę gubernatorską, obradującą pod jego przewodnictwem.
Izba poselska jest wybierana w wyborach powszechnych, równych i tajnych. Prawo wyborcze przysługuje wszystkim mieszkańcom wyspy na podstawie dowodu osobistego bądź specjalnego dokumentu tożsamości, wystawianego cudzoziemcom przez władze gubernatorskie. Izba obraduje na sesjach, zwoływanych przez gubernatora bądź marszałka na wniosek przynajmniej 20 posłów. Sesje trwają do wyczerpania porządku obrad, którego punkty są zgłaszane na początku posiedzenia. Izba proponuje do akceptacji gubernatora kandydatów na wysokie urzędy lokalne, przyjmuje od urzędników państwowych sprawozdania, kontroluje działalność władzy oraz proponuje zmiany w budżecie. Może także wydawać opinie w formie uchwał. Liczy sobie 60 posłów a ich kadencja wynosi jeden rok.
Sądownictwo na wyspie ogranicza się do sądów grodzkich (w Piłsudczynie, Stykichowie, Marszałkowie, Tranach i Dziuplinie) oraz sądu I instancji (w Piłsudczynie). Sądem II instancji jest dla Islandii sąd apelacyjny w Warszawie, podlega też ona jurysdykcji Sądu Najwyższego. Rozprawy toczą się z udziałem ławników, których wybiera Izba poselska spośród obywateli polskich mieszkających na wyspie.
Na samorząd terytorialny składają się wyłącznie rady miejskie i gromadne. Powoływane są za zgodą Izby poselskiej i gubernatora, zaś działają w oparciu o przepisy ustawy scaleniowej z 1933 r. Podobnie jak Izba poselska, wybierane są co roku. Na wyspie nie funkcjonują powiaty czy tym bardziej województwa - całe Terytorium podlega władzy gubernatorskiej.
Siły zbrojne
3 batalion morski (500-600 żołnierzy) - Piłsudczyn
ORP Grom - kontrtorpedowiec, Piłsudczyn
ORP Mewa - trałowiec, Piłsudczyn
ORP Rybitwa - trałowiec, Piłsudczyn
Gospodarka
Główną gałęzią gospodarki islandzkiej jest połów i przetwórstwo ryb, szczególnie śledzi i dorszy. Produkty rybne są też głównym towarem eksportowym. Tradycje ma hodowla bydła i owiec, która jednak dopiero odbudowuje się po katastrofie sprzed 20 lat. Jej załamanie pociągnęło za sobą także krach całej branży włókienniczo-odzieżowej. Sektor rolniczy produkuje jedynie na rynek wewnętrzny i nie zaspokaja w pełni zapotrzebowania, jako że mniej niż 10% powierzchni kraju nadaje się pod uprawy. Drugą, po rybach gałąź eksportu stanowi aluminium, uzyskiwane z bogatych w boksyty ziem wulkanicznych. Dochód z eksportu tego surowca na potrzeby rosnącej produkcji samolotów stanowił w czasie I wojny światowej poważną część duńskiego budżetu. Pomimo tego, gospodarka wyspy nadal jest w trudnej sytuacji a saldo wymiany handlowej - wybitnie niekorzystne. Nową gałęzią jest od niedawna turystyka - atuty Islandii to dziewicza przyroda, niespotykane krajobrazy i gorące źródła. Władze państwowe zachęcają do wyjazdów na Islandię, czego wyrazem było przyznanie Parowicom w 1937 r. statusu uzdrowiska.
Na wyspie brakuje ośrodków innowacji technologicznych. W Piłsudczynie władze ulokowały ośrodek badawczy Marynarki Wojennej który, jak niesie plotka, pracuje nad technologiami torpedowymi.
Społeczeństwo
Mieszkańcy Terytorium przedstawiają sobą pełen przekrój społeczny. Klasa niższa składa się z rybaków, robotników przemysłowych i garstki rolników. Jej strukturę etniczną tworzą Polacy, Islandczycy i Ukraińcy. Klasę średnią tworzą głównie rzemieślnicy, urzędnicy, drobni kupcy i zamożniejsi rolnicy. Mają w niej udział przedstawiciele wszystkich grup etnicznych, choć z wyraźną niedoreprezentacją Ukraińców a nadreprezentacją Duńczyków i Żydów. Klasa wyższa jest relatywnie niewielka z uwagi na niską obecność rozwiniętego przemysłu i wielkiej własności ziemskiej. Tworzą ją głównie Polacy, w mniejszym stopniu Żydzi, Duńczycy i Anglicy. Oprócz fabrykantów, bankierów i założycieli pierwszych koncernów połowowych, prominentnym przedstawicielem jest Wacław Czetwertyński, właściciel jedynego na wyspie dziennika, skoligacony z rodziną gubernatora Połczyńskiego. Znajdują się tu placówki konsularne Anglii, Danii i Niemiec.
Islandzkie społeczeństwo jest bardzo przywiązane do kultury druku, lecz możliwości wydawnicze ogranicza trudna dostępność papieru, gdyż nieliczne lasy na wyspie są pod ścisłą ochroną. Mimo to, importuje się tu sporo książek a wiele organizacji społecznych i politycznych wydaje swoje periodyki. Ukazuje się jedna gazeta codzienna, "Nowiny Północne". Eksperymentalną rozgłośnię radiową prowadzi w Piłsudczynie Polskie Radio. Nadaje tam przez 4 godziny dziennie program kulturalny, rozrywkowy i informacyjny.
Władze polskie nie przyznały obywatelstwa mieszkańcom wyspy, przejmując ją w 1934 r. Wobec tego nie posiada go obecnie ok. 25% mieszkańców, w większości Islandczyków. Obywatelstwo polskie można uzyskać na kilka sposobów:
- zamieszkując co najmniej 10 lat na obszarze RP i mając środki na samodzielne utrzymanie, zdać państwowy egzamin z języka i historii Polski;
- będąc kobietą, poślubić obywatela polskiego; obywatelstwo otrzymują w tym wypadku także dzieci kobiety, które nie ukończyły 18 roku życia;
- ukończyć 3-letnią służbę wojskową;
- specjalne pełnomocnictwo do przyznawania obywatelstwa "w wyjątkowych wypadkach" przysługuje także gubernatorowi.
W praktyce, z ostatniego sposobu korzystają najczęściej Duńczycy, Islandczycy zaś z pozostałych oprócz pierwszego, który siłą rzeczy jest niemożliwy do zastosowania.
Na Islandii popularne są sporty pasujące do klimatu i rzeźby terenu: narciarstwo zjazdowe, saneczkarstwo, taternictwo, strzelectwo sportowe. Z Danii przybyła i zyskała popularność piłka ręczna. Obiecujące są próby odhodowania kuców islandzkich, które przed wybuchem wulkanu cieszyły się wielką estymą wśród miejscowych. Polscy imigranci przywieźli zamiłowanie do piłki nożnej (działa 5 klubów) i łyżwiarstwa, także hokejowego (3 kluby).
Informacje statystyczne
Struktura etniczna / obywatelstwa
47 000 / 47 000 Polacy
21 000 / 3 000 rdzenni Islandczycy
6 000 / 4 000 Duńczycy
5 000 / 5 000 Ukraińcy
2 000 / 2 000 Żydzi
2 000 / 1 000 inni (głównie Norwegowie, Anglicy i Niemcy)
RAZEM: 83 000 / 62 000
Struktura wyznaniowa
51 000 katolicy
22 000 luteranie
7 000 prawosławni
2 000 żydzi
1 000 inni (głównie grekokatolicy i anglikanie)
Islandia od XIV wieku należała do królestwa Danii. Twardy monopol handlowy nie sprzyjał rozwojowi gospodarczemu. Do tego wyspę nękały klęski żywiołowe, związane najczęściej z aktywnością wulkanów, takie jak klęska głodu spowodowana wybuchem Laki w 1784 roku, będąca przyczyną śmierci 1/4 populacji wyspy. Od XIX w. następuje rozwój tożsamości narodowej i coraz silniejsze żądania suwerenności. Proces ten zostaje przerwany pod koniec 1918 roku przez katastrofalną erupcję wulkanu Eyjafjallajökull. Uwolnione w jej wyniku chmury trujących substancji spowodowały pomór niemal całej trzody, jak również zatrucie nielicznych na wyspie upraw. Choroby układu oddechowego, z którymi zbiegła się też szalejąca w całej Europie epidemia grypy, zabiły ponad 30 000 mieszkańców, a wielu pozostałych skłoniły do emigracji.
Konieczność finansowego wsparcia dla wyspy stanowiła przez kolejnych 15 lat stały problem dla niewielkiego skarbu Danii. W 1934 roku socjaldemokratyczny rząd Thorvalda Stauninga zdecydował się na sprzedaż wyspy Polsce, zainteresowanej pozyskaniem kolonii zamorskich. Kwota transakcji opiewała na 17 030 000 dolarów w złocie (ok. 88 238 000 zł). Koszty kolonizacji i utrzymania szybko okazały się wielokrotnie większe, zmuszając władze w Warszawie do odłożenia wielu planów rozbudowy gospodarczej kraju.
Władze i ustrój
Stolica: Piłsudczyn (do 1935 r. Rejkjawik)
Głowa państwa: gubernator (od 1934 r. Leon Janta Połczyński)
Parlament: Izba poselska (60 posłów wybieranych na 1 rok), o ograniczonych uprawnieniach
Islandia jest terytorium zamorskim Rzeczypospolitej Polskiej. Podlega władzom w Warszawie, lecz nie jest włączona w struktury administracyjne. Większość spraw reguluje ustawa Sejmu RP z 1934 r. o szczególnych przepisach obowiązujących w Terytorium Islandii (zwana dalej "ustawą"). Najwyższym organem władzy państwowej na wyspie jest gubernator, mianowany i odwoływany przez Prezydenta RP. Zgodnie z ustawą, mianuje on spośród miejscowych obywateli pełnomocników do spraw: skarbu, rolnictwa, spraw morskich i rybołóstwa, spraw społecznych oraz dróg i poczty. Tworzą oni Radę gubernatorską, obradującą pod jego przewodnictwem.
Izba poselska jest wybierana w wyborach powszechnych, równych i tajnych. Prawo wyborcze przysługuje wszystkim mieszkańcom wyspy na podstawie dowodu osobistego bądź specjalnego dokumentu tożsamości, wystawianego cudzoziemcom przez władze gubernatorskie. Izba obraduje na sesjach, zwoływanych przez gubernatora bądź marszałka na wniosek przynajmniej 20 posłów. Sesje trwają do wyczerpania porządku obrad, którego punkty są zgłaszane na początku posiedzenia. Izba proponuje do akceptacji gubernatora kandydatów na wysokie urzędy lokalne, przyjmuje od urzędników państwowych sprawozdania, kontroluje działalność władzy oraz proponuje zmiany w budżecie. Może także wydawać opinie w formie uchwał. Liczy sobie 60 posłów a ich kadencja wynosi jeden rok.
Sądownictwo na wyspie ogranicza się do sądów grodzkich (w Piłsudczynie, Stykichowie, Marszałkowie, Tranach i Dziuplinie) oraz sądu I instancji (w Piłsudczynie). Sądem II instancji jest dla Islandii sąd apelacyjny w Warszawie, podlega też ona jurysdykcji Sądu Najwyższego. Rozprawy toczą się z udziałem ławników, których wybiera Izba poselska spośród obywateli polskich mieszkających na wyspie.
Na samorząd terytorialny składają się wyłącznie rady miejskie i gromadne. Powoływane są za zgodą Izby poselskiej i gubernatora, zaś działają w oparciu o przepisy ustawy scaleniowej z 1933 r. Podobnie jak Izba poselska, wybierane są co roku. Na wyspie nie funkcjonują powiaty czy tym bardziej województwa - całe Terytorium podlega władzy gubernatorskiej.
Siły zbrojne
3 batalion morski (500-600 żołnierzy) - Piłsudczyn
ORP Grom - kontrtorpedowiec, Piłsudczyn
ORP Mewa - trałowiec, Piłsudczyn
ORP Rybitwa - trałowiec, Piłsudczyn
Gospodarka
Główną gałęzią gospodarki islandzkiej jest połów i przetwórstwo ryb, szczególnie śledzi i dorszy. Produkty rybne są też głównym towarem eksportowym. Tradycje ma hodowla bydła i owiec, która jednak dopiero odbudowuje się po katastrofie sprzed 20 lat. Jej załamanie pociągnęło za sobą także krach całej branży włókienniczo-odzieżowej. Sektor rolniczy produkuje jedynie na rynek wewnętrzny i nie zaspokaja w pełni zapotrzebowania, jako że mniej niż 10% powierzchni kraju nadaje się pod uprawy. Drugą, po rybach gałąź eksportu stanowi aluminium, uzyskiwane z bogatych w boksyty ziem wulkanicznych. Dochód z eksportu tego surowca na potrzeby rosnącej produkcji samolotów stanowił w czasie I wojny światowej poważną część duńskiego budżetu. Pomimo tego, gospodarka wyspy nadal jest w trudnej sytuacji a saldo wymiany handlowej - wybitnie niekorzystne. Nową gałęzią jest od niedawna turystyka - atuty Islandii to dziewicza przyroda, niespotykane krajobrazy i gorące źródła. Władze państwowe zachęcają do wyjazdów na Islandię, czego wyrazem było przyznanie Parowicom w 1937 r. statusu uzdrowiska.
Na wyspie brakuje ośrodków innowacji technologicznych. W Piłsudczynie władze ulokowały ośrodek badawczy Marynarki Wojennej który, jak niesie plotka, pracuje nad technologiami torpedowymi.
Społeczeństwo
Mieszkańcy Terytorium przedstawiają sobą pełen przekrój społeczny. Klasa niższa składa się z rybaków, robotników przemysłowych i garstki rolników. Jej strukturę etniczną tworzą Polacy, Islandczycy i Ukraińcy. Klasę średnią tworzą głównie rzemieślnicy, urzędnicy, drobni kupcy i zamożniejsi rolnicy. Mają w niej udział przedstawiciele wszystkich grup etnicznych, choć z wyraźną niedoreprezentacją Ukraińców a nadreprezentacją Duńczyków i Żydów. Klasa wyższa jest relatywnie niewielka z uwagi na niską obecność rozwiniętego przemysłu i wielkiej własności ziemskiej. Tworzą ją głównie Polacy, w mniejszym stopniu Żydzi, Duńczycy i Anglicy. Oprócz fabrykantów, bankierów i założycieli pierwszych koncernów połowowych, prominentnym przedstawicielem jest Wacław Czetwertyński, właściciel jedynego na wyspie dziennika, skoligacony z rodziną gubernatora Połczyńskiego. Znajdują się tu placówki konsularne Anglii, Danii i Niemiec.
Islandzkie społeczeństwo jest bardzo przywiązane do kultury druku, lecz możliwości wydawnicze ogranicza trudna dostępność papieru, gdyż nieliczne lasy na wyspie są pod ścisłą ochroną. Mimo to, importuje się tu sporo książek a wiele organizacji społecznych i politycznych wydaje swoje periodyki. Ukazuje się jedna gazeta codzienna, "Nowiny Północne". Eksperymentalną rozgłośnię radiową prowadzi w Piłsudczynie Polskie Radio. Nadaje tam przez 4 godziny dziennie program kulturalny, rozrywkowy i informacyjny.
Władze polskie nie przyznały obywatelstwa mieszkańcom wyspy, przejmując ją w 1934 r. Wobec tego nie posiada go obecnie ok. 25% mieszkańców, w większości Islandczyków. Obywatelstwo polskie można uzyskać na kilka sposobów:
- zamieszkując co najmniej 10 lat na obszarze RP i mając środki na samodzielne utrzymanie, zdać państwowy egzamin z języka i historii Polski;
- będąc kobietą, poślubić obywatela polskiego; obywatelstwo otrzymują w tym wypadku także dzieci kobiety, które nie ukończyły 18 roku życia;
- ukończyć 3-letnią służbę wojskową;
- specjalne pełnomocnictwo do przyznawania obywatelstwa "w wyjątkowych wypadkach" przysługuje także gubernatorowi.
W praktyce, z ostatniego sposobu korzystają najczęściej Duńczycy, Islandczycy zaś z pozostałych oprócz pierwszego, który siłą rzeczy jest niemożliwy do zastosowania.
Na Islandii popularne są sporty pasujące do klimatu i rzeźby terenu: narciarstwo zjazdowe, saneczkarstwo, taternictwo, strzelectwo sportowe. Z Danii przybyła i zyskała popularność piłka ręczna. Obiecujące są próby odhodowania kuców islandzkich, które przed wybuchem wulkanu cieszyły się wielką estymą wśród miejscowych. Polscy imigranci przywieźli zamiłowanie do piłki nożnej (działa 5 klubów) i łyżwiarstwa, także hokejowego (3 kluby).
Informacje statystyczne
Struktura etniczna / obywatelstwa
47 000 / 47 000 Polacy
21 000 / 3 000 rdzenni Islandczycy
6 000 / 4 000 Duńczycy
5 000 / 5 000 Ukraińcy
2 000 / 2 000 Żydzi
2 000 / 1 000 inni (głównie Norwegowie, Anglicy i Niemcy)
RAZEM: 83 000 / 62 000
Struktura wyznaniowa
51 000 katolicy
22 000 luteranie
7 000 prawosławni
2 000 żydzi
1 000 inni (głównie grekokatolicy i anglikanie)
![[Obrazek: Islandia_okr1190gi_zps5c3cc899.png]](http://i340.photobucket.com/albums/o359/Red283/Ante%20Nord/Islandia_okr1190gi_zps5c3cc899.png)