Polska: stan na kwiecień 1942

[Szmer]

SYTUACJA POCZĄTKOWA

Rok 1942. Polska w granicach niemal przedrozbiorowych jest monarchią w unii personalnej z Prusami i Ukrainą. Kraj cieszy się rozwiniętą gospodarką przemysłową i stabilnymi rządami parlamentarnymi.

W połowie kwietnia Kurier Warszawski publikuje serię sensacyjnych artykułów, które kompromitują środowiska etatystyczno-piłsudczykowskie odgrywające przez ostatnie 25 lat dominującą (lub prawie dominującą) rolę w rządzie. Szef Urzędu Planowania Gospodarczego (mamy bowiem coś w rodzaju kapitalizmu państwowego), prof. Adam Lufa, okazuje się winny malwersacji i łapownictwa na miliardową skalę. Zostaje ujawniona skala kolonialnych nadużyć na Wschodzie. Gen. Zbigniew Mroczniak zmuszał ludność jarosławskiego okręgu rozwoju do niewolniczej pracy w zakładach chemicznych, a pułkownik Bogdan Psuj z Głównego Urzędu Bezpieczeństwa torturował młodych Rosjan podejrzanych o działalność w zbrojnym podziemiu.

Pod wrażeniem tych i innych informacji Izba Poselska odwołuje rząd i tworzy tymczasowy gabinet złożony z centrolewicy i zawsze dotąd marginalizowanych narodowców. Co prawda wpływy u króla i w Senacie pozwoliły piłsudczykom zachować dwie teki, ale wydaje się, że ich czas się skończył. Czy jednak partia ludowo-narodowa będzie się dogadywać z Niemcami, których tradycyjnie nie znosi? Czy koalicja demokratycznej lewicy i prawicy może przetrwać? Czy kraje monarchii Hohenzollernów potrafią utrzymać pod całą Rosję, gdzie działają partyzantki wszelkich barw politycznych? Czy narody Europy zjednoczą się przeciwko komunizmowi i hitleryzmowi?

Dwa tygodnie dzielą Królestwo Polskie od wyborów, które wymienią 1/3 posłów...

SCENA POLITYCZNA

W Królestwie Polskim liczą się następujące ugrupowania:

• Komitet Niezależnych Socjalistów (KNS). Oficjalnie luźne zgrupowanie radykalnej lewicy, nieoficjalnie jawna odnoga komunistycznego podziemia. Istnieje od 1915 r. i wywodzi się od socjalistów, którzy walczyli przeciwko udziałowi Polski w wojnie światowej.
  
• Polska Demokratyczna Partia Robotników i Chłopów (PDP Robo-Chłop). Antykomunistyczna partia, skupiająca socjaldemokratów, lewicowych ludowców i demokratyczne odłamy narodowości niepolskich (zdobywa wśród nich znaczną większość głosów). Głosi program tolerancyjnego, demokratycznego państwa dobrobytu. Za pośrednictwem prężnych związków zawodowych uwikłana w etatystyczno-kartelowy system gospodarczy. Bliźniaczka pruskiej SPD, z którą ściśle współpracuje. Istnieje od 1919 r., kiedy zjednoczyły się PPS, PSL-Wyzwolenie i mniejsze partie.
  
• Liga Akcji Patriotycznej (LAP). Centrowa partia prorządowa, prowojskowa i proprzemysłowa, popierająca etatyzm i ekspansjonizm. Silnie związana ze związkami kombatantów wojny światowej i pruskiej wojny domowej, wyznająca tradycyjnie kult feldmarszałka Piłsudskiego. W stosunku do nie-Polaków promuje koncepcję pragmatycznego państwa ponadnarodowego. Powiązana z podobnymi środowiskami, także konserwatywnymi, w Berlinie. Założona w 1917 roku.
  
• Zjednoczony Obóz Ludowy (ZOL). Partia prawicowo-ludowa, odwołująca się do koncepcji niechętnego Prusakom myśliciela narodowego, Romana Dmowskiego. W praktyce stawia się na antykomunizm, odwołania do katolickiej tradycji i kapitalizm drobnych posiadaczy. Jest za likwidacją Urzędu Planowania i podziałem wielkich firm, zwłaszcza tych posiadanych przez Niemców. ZOL generalnie opowiada się za asymilacją narodowości niepolskich i wydzieleniem satelickich państewek na wschodzie tej części ich populacji, której nie da się zasymilować (dotyczyć ma to też Żydów). Bardzo popularna na zachodzie kraju. Istnieje od 1908 roku.
  
• Stronnictwo Wolnościowe (SW). Partia konserwatywnych oficerów i wielkich posiadaczy ziemskich. Złośliwi twierdzą nie bez racji, że program SW to ochrona monarchii i interesów swoich sympatyków, krewnych i znajomych z socjety. Stronnictwo przeszło historycznie długą drogę od parti liberalnej założonej w 1865 r. przez grupę szlachciców związanych z Hotelem Lambert. Mocne głównie w Senacie.

Jeśli chodzi o relatywne znaczenie, wielkie partie masowe to ZOL i Robochłop, LAP jest wyraźnie mniejsze, zaś SW i KNS to małe partyjki.